TL;DR dla zajętych
Efekt cieplarniany to zatrzymywanie ciepła przez gazy w atmosferze, które przyczyniają się do globalnego ocieplenia. Aby zmierzyć siłę gazów cieplarnianych, naukowcy wykorzystują dwa wskaźniki – potencjał tworzenia efektu cieplarnianego i czas życia gazu w atmosferze. Możemy dostosować się do zmian klimatu w krótkim okresie na poziomie jednostki, ale potrzebujemy skoncentrować działania w celu długoterminowego zachowania życia na planecie.
Czy widziałaś kiedyś szklarnię? Taką prawdziwą, w której rolnicy mogą uprawiać warzywa, gdy na zewnątrz jest chłodniej? Kiedy temperatura powietrza jest niższa niż wymaga tego roślinność, w glebie nic nie wyrośnie, chyba że roślinność chroni szklarnia! Przechwytuje ona ciepło słoneczne, pozwalając mu wejść do konstrukcji szklarni i zatrzymuje część ciepła wewnątrz. Temperatura wewnątrz szklarni jest wtedy wyższa niż na zewnątrz, co pozwala roślinom rosnąć, tworząc odpowiednie warunki.
Żyjemy w ogromnej szklarni
Nasza Planeta to jedna duża szklarnia, w której atmosfera pełni rolę osłony ochronnej, pomagając utrzymać ciepło wewnątrz. Jak to się dzieje? Zobaczmy!
Słońce emituje różnego rodzaju fale, które docierają do naszej planety. Około 30% tych fal odbija się od obszarów białej powierzchni (jak śnieg, lodowce, chmury) i wraca z powrotem do kosmosu. Kolejne 70% fal zostaje pochłonięte przez wodę (oceany) i glebę, którzy następnie wypromieniowują fale do naszej atmosfery w postaci ciepła.
Ale to ciepło, które jest wyemitowane przez ziemię i wodę nie znika odrazu do kosmosu. Zatrzymuje go atmosfera (ta nasza szklarnia) za pomocą znajdujących się w niej gazów cieplarnianych. Dzięki temu uwięzieniu ciepła w atmosferze nasza planeta jest cieplejsza, osiągając około +14 °C średniej globalnej temperatury, co pomaga utrzymać życie i roślinność.
Podkręcając temperaturę
Efekt cieplarniany jest naturalnym zjawiskiem, które sprawia, że nasza planeta nadaje się do zamieszkania. Bez tego, średnie globalne temperatury mogłyby wynosić około -18 °C. Cieplejsza atmosfera planety to właśnie ten warunek, który pozwolił na rozwój i przetrwanie życia na Ziemi. Ale więcej gazów cieplarnianych w naszej atmosferze oznacza, że będziemy też mieć więcej ciepła, co zwiększa globalne temperatury. Tak samo jak zbyt niskie temperatury nie pozwalają na przetrwanie życia na planecie, tak samo zbyt wysokie doprowadzą do jego wyginięcia.
Chociaż ilość gazów cieplarnianych w atmosferze może naturalnie wzrosnąć, tempo tego wzrostu w ciągu ostatnich 140 lat jest bezprecedensowe ze względu na czynnik ludzki. Wyrzucamy do atmosfery ogromne ilości Dwutlenku Węgla, który jest głównym gazem cieplarnianym, odpowiadającym za największy przyrost temperatur. Dwutlenek Węgla wisi w atmosferze dłużej, utrzymując ciepło, gdy my dodajemy go coraz więcej przed tym, jak zdąży on stracić swoje zdolności utrzymania ciepła. Dlatego, z roku na rok coraz bardziej przyczyniamy się do ogrzewania atmosfery.
Darmowy kurs
Co powoduje Globalne Ocieplenie
Zdobądź wiedzę, która pomoże Ci zabłysnąć w dyskusji na temat zmieniającego się klimatu, potrzebie zrównoważonego rozwoju a także, w jaki sposób możemy działać, aby zapobiec katastrofie.
Dlaczego świadomie niszczymy nasze warunki do życia?
Szkodliwe skutki wzrostu gazów cieplarnianych w atmosferze znane są już od dłuższego czasu. Jednak informacja ta dotarła do szerszej publiczności stosunkowo niedawno, kiedy efekty zaczęły być bardziej widoczne i niemożliwe do ignorowania. Dlaczego rządy nie zaczęły działać w tej sprawie wcześniej? Ponieważ większość emisji pochodzi z produkcji przemysłowej.
Firmy musiałyby albo wydać więcej pieniędzy, używając droższej zielonej energii, albo zmniejszyć swoją produkcję, aby spowolnić wzrost efektu cieplarnianego. W obu przypadkach odbija się to niekorzystnie na ich zyskach. Chciwość i pogoń za pieniędzmi zamieniły naszą planetę w cieplejszą szklarnię, która zatrzymuje więcej ciepła niż jest to optymalne. Kiedy temperatura staje się zbyt wysoka, tworzy to ekstremalny stan, do którego nie jesteśmy przyzwyczajeni, ani gotowi biologicznie.
W zbyt ciepłej szklarni rośliny giną. Kiedy nasza planeta jest zbyt ciepła, całe życie na niej zmierza ku wymarciu.
Główne Gazy Cieplarniane
Więc już wiesz, że nasza atmosfera działa jak struktura cieplarniana dla Ziemi, utrzymując ją w cieple. Czyni to za pomocą gazów cieplarnianych – cząstek, które pochłaniają światło podczerwone (innymi słowy ciepło). Emituje to ciepło zarówno woda, jak i gleba, ale gazy cieplarniane utrzymują go dłużej blisko powierzchni Ziemi. Gazy cieplarniane stanowią zaledwie 1% wszystkich gazów atmosferycznych (za większość, bo aż do 99% odpowiadają azot i tlen).
Wiele rodzajów gazów może zatrzymywać ciepło w atmosferze, ale skoncentrujmy się na kilku najważniejszych.
Para wodna jako gaz cieplarniany
Para wodna, którą emitują oceany, kiedy są cieplejsze, przenosi ciepło do atmosfery, gdzie pozostaje ono dłużej. Szacuje się, że całkowity udział pary wodnej w efekcie cieplarnianym wynosi od 30% do 60%. Para wodna obecna w atmosferze nie jest bezpośrednim skutkiem działań człowieka. To już istniejące globalne ocieplenie i cieplejsze oceany zwiększają udział pary wodnej w zmianie klimatu.
Dwutlenek Węgla
Dwutlenek węgla jest naturalnym składnikiem atmosfery, ale możemy go znaleźć również na powierzchni (i pod nią) Ziemi. Działalność człowieka uwalnia część zmagazynowanego dwutlenku węgla do atmosfery. Ten dodatkowy wzrost jest tym, co napędza globalne ocieplenie. Ponieważ jest to najbardziej rozpowszechniony gaz cieplarniany (z wyjątkiem wody), naukowcy wykorzystują go jako podstawę do pomiaru wpływu innych gazów cieplarnianych na globalne ocieplenie. Dwutlenek węgla odpowiada za 10–26% całkowitego efektu cieplarnianego.
Metan
Innym gazem powszechnie występującym w atmosferze jest metan. Jest emitowany w sposób naturalny, ale także w wyniku działalności człowieka. Metan ma znacznie silniejszy efekt zatrzymywania ciepła niż Dwutlenek Węgla. Ale jego stężenie w atmosferze jest dużo niższe, więc jego rola w efekcie cieplarnianym wynosi od 4% do 9%.
Podtlenek azotu
Podtlenek azotu zatrzymuje około 300 razy więcej ciepła w atmosferze niż dwutlenek węgla. Jest to jedno z głównych zanieczyszczeń, które ludzie wnoszą do atmosfery poprzez swoją działalność (głównie rolnictwo). Oprócz potencjału ocieplającego, N2O również zubaża warstwę ozonową.
Inne ważne gazy cieplarniane to halowęglowodory i ozon.
Czy globalne ocieplenie zagraża naszemu przeżyciu?
Natura wyposażyła nas w zdolności ewolucyjne, które pomagają nam dostosowywać się do zmieniających się warunków środowiskowych, przetrwać samym i zapewnić przetrwanie gatunkom. Byłoby więc logicznym przypuszczenie, że być może w związku z tym globalnym ociepleniem możemy mieć nadzieję na wejście na nowy poziom rozwoju (ewolucji).
Podczas gdy odpowiedź nie może brzmieć zdecydowanie NIE, najprawdopodobniej tak właśnie jest. A to dlatego, że tempo zmian, w jakie wkroczylibyśmy wraz ze wzrostem temperatury o więcej niż 1,5 stopnia w porównaniu ze średnią globalną sprzed rewolucją industrialną, przekracza wszelkie zdolności ewolucyjne jakiejkolwiek żyjącej istoty na naszej planecie. Nie jesteśmy w stanie dostosować się aż tak szybko!
Nie traćmy nadzieji, ale skoncentrujmy działania
Niemniej jednak, możemy mieć nadzieję, że jakaś forma adaptacji przez człowieka jest możliwa. Kiedy na chwilę odrywamy się od katastrofalnych następstw i myślimy o innowacjach, które będą podyktowane w tym wypadku koniecznością, pojawia się nadzieja.
Być może, Elon Musk wreszcie skolonizuje Marsa? A może bystry naukowiec znajdzie sposób na radykalne i szybkie odwrócenie zmian klimatycznych za pomocą nowych technologii? Istnieje wiele możliwości, ale pojawia się pytanie o koszta rozwiązań i kto je pokryje.
Na dany moment, nie mamy pewnego rozwiązania długoterminowego, zapewniającego przetrwanie życia na planecie. Dużo nacisku kładzie się na zmniejszenie ilości już wyrzucanych przez nas gazów cieplarnianych do atmosfery (takich jak dwutlenek węgla, metan i inne), zmniejszenie konsumpcji (a więc popytu na masową produkcję dóbr), zieloną energię i zalesienie terenów, by zwiększyć zdolności absorpcji naturalnych pochłaniaczy węgla. Rozwiązania te jednak nadal nie są wystarczające, aby zatrzymać postęp wzrostu temperatur. Musielibyśmy się dużo bardziej postarać – i to na skalę globalną!
Adaptacja przez człowieka w krótkim okresie
W tej chwili najbardziej odpowiednim rodzajem adaptacji do globalnego ocieplenia dla obecnych pokoleń jest adaptacja psychologiczna. Widzenie, jak zmienia się świat na Twoich oczach, może być bardzo ciężkie dla umysłu, dlatego naprawdę ważne jest, aby znaleźć strategie radzenia sobie, które zapewniłyby nam nadal funkcjonowanie na tym świecie, mimo że widzimy tak wiele szkód.
W adaptacji psychologicznej pomocne mogą być techniki zarządzania stresem, Mindfulness (trening uważności) a także dziedzina psychologii środowiskowej (poruszamy wybrane zagadnienia z tym związane w naszych kursach o zrównoważonym rozwoju).
Musimy też zastanowić się nad adaptacją fizjologiczną. Rosnące temperatury stanowią zagrożenie dla zdrowia, a dodatkowe zanieczyszczenie środowiska i narażanie się na coraz więcej wirusów i bakterii osłabiają nasz organizm. Dla lepszej wytrwałości koniecznie musimy bardziej zadbać o swoją dietę, wysiłek fizyczny i odpoczynek (szczególnie sen). To wszystko przekłada się na mocniejszy system obronny i silniejsze predyspozycje adaptacyjne do zmian.
Pogłębiający się Efekt Cieplarniany i jego wpływ na Globalne Ocieplenie nie pozostawia żadnych wątpliwości – musimy się bardziej skoncentrować na zrównoważonym rozwoju i zadbaniu o własne zdolności adaptacyjne. Czy już działasz w tym kierunku? Podziel się swoimi przemyśleniami w komentarzu aby kontynuować dyskusję!